Η ακμή είναι η πιο συχνή δερματική πάθηση.

Η ακμή  είναι ιατρικός όρος που ορίζει νοσήματα των τριχικών θυλάκων και των σμηγματογόνων αδένων του δέρματος. Ο τύπος της ακμής που εμφανίζεται στην εφηβεία δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την υγεία. Επηρεάζει σημαντικά την εμφάνιση, ενώ μπορεί να προκαλέσει και μόνιμες βλάβες (ουλές), ο τύπος αυτός ονομάζεται κοινή ακμή. Η ακμή είναι η πιο συχνή δερματική πάθηση. Το 70-95% των εφήβων έχουν ακμή ιδίως στο πρόσωπο και το ανώτερο τμήμα του κορμού. Η ακμή εμφανίζεται στην ηλικία των 15 - 18 ετών. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων μετά την εφηβεία υποχωρεί από μόνη της, και σε ενά ποσοστό από 2 έως 7% αφήνει σημαντικές ουλές. Στο 10% των περιπτώσεων, η νόσος παραμένει μέχρι περίπου το 25ο έτος της ζωής και μόνο 10 έως 30% των ασθενών απαιτούν θεραπεία με φάρμακα.

Αίτια: 

Λόγω της αυξημένης παραγωγής σμήγματος (σμηγματόρροια) και διαταραχής της κερατινοποίησης, στην έξοδο των σμηγματογόνων αδένων σχηματίζονται φαγέσωρες (έμβολα κερατίνης). Η φλεγμονή αυτών δημιουργεί τα "σπυράκια". Η ακμή είναι πολυπαραγοντικό νόσημα με γεννητική προδιάθεση. Έρευνες σε ομόζυγα δίδυμα έδειξε παρόμοιες βλάβες ακμής στο 98% των περιπτώσεων.

Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν:

Βακτήρια: Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι, η έναρξη της φλεγμονώδους διαδικασίας της ακμής δεν οφείλεται σε αποικισμό του Propionibacterium acnes. Παρ 'όλα αυτά, τα βακτήρια που βρίσκονται στην προσβεβλημένη περιοχή εμπλέκονται στη φλεγμονώδη διεργασία .
Τα ανδρογόνα: Τα ανδρογόνα διεγείρουν την ανάπτυξη του όγκου των σμηγματογόνων αδένων, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων και το σχηματισμό υπερκεράτωσης του θυλακίου.
PPAR: Οι ανθρώπινοι σμηγματογόνοι αδένες είναι πλούσιοι σε PPAR. Μεταξύ των διαφόρων υποτύπων PPAR, οι PPAR εμπλέκονται στη ρύθμιση της σύνθεσης των λιπιδίων.

Φαγεσωρογόννες ουσίες που βρίσκονται σε καλλυντικά εμποδίζουν λόγω των ιδιότητων τους, την απολέπιση των κερατινοκυττάρων και προωθούν το σχηματισμό φαγέσωρων.
Το κάπνισμα: μελέτες έχουν δείξει ότι ο καπνός του τσιγάρου περιέχει υψηλά επίπεδα αραχιδονικού οξέος και πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων. Από αυτά ξεκινάει ένα μονοπάτι διέγερσης της προ-φλεγμονώδης δράσης του αραχιδονικού οξέος.
Άγχος: Η ορμόνη του στρες CRH προωθεί τη λιπίδιο γένεση και τη μετατροπή της DHEA σε τεστοστερόνη. Μένει να αποδειχθεί σε ποιο βαθμό αυτό επηρεάζει στην πράξη και αν το εύρημα ανοίγει νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Συνέπειες και επιπλοκές:

Η φλεγμονή της ακμής μπορεί να σχετίζεται με ερυθρότητα, οίδημα, κνησμό και ευαισθησία. Σε μεγαλύτερες φλεγμονές υπάρχει κίνδυνος λεμφαδενοπάθειας, πονοκέφαλων, πυρετού και σήψης. Οι φλεγμονώδεις μορφές της ακμής σχετίζονται με ουλές. Επιπλέον, η ψυχολογική επιβάρυνση προκαλεί κοινωνικά προβλήματα σε εκείνους που επηρεάζονται, διότι γίνεται αντιληπτή και σε στιγματίζει. Έχουν επιπροσθέτως παρατηρηθεί φοβικές διαταραχές, νευρώσεις, προβλήματα σχέσεων και εκφοβισμού όσων πλήττονται από κοινωνικό περιβάλλον.

Aντιμετώπιση:

Εκτός από τις ήπιες περιπτώσεις της ακμής, η θεραπεία γίνεται από έναν δερματολόγο. Στη διάθεσή μας υπάρχουν διάφορα φάρμακα και υποστηρικτικές μέθοδοι θεραπείας. Η φαρμακευτική θεραπεία προσπαθεί να μειώσει την παραγωγή σμήγματος, να ομαλοποιήσει την κερατινοποίηση, να καταπολέμησει τα βακτηρίδια και να περιορίσει την φλεγμονή.

Άλφα υδροξύ οξέα: είναι φυσικά "οξέα φρούτων" και δρουν κερατολυτικά. Στη θεραπεία της ακμής χρησιμοποιούνται το γλυκολικό, το γαλακτικό, το μηλικό, το κιτρικό και το μανδελικό οξύ .Σε αραίωση 10-15% προκαλούν μείωση της συνοχής των κερατινοκυττάρων του τριχικού θύλακα στα κατώτερα στρώματα της κεράτινης στοιβάδας, ενώ προφυλάσσουν και από τη δημιουργία νέων φαγεσώρων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια θεραπεία 3 μηνών είναι απαραίτητη. Σε αντίθεση με τη θεραπεία με υπεροξείδιο του βενζολίου, του ρετινοειδή ή σαλικυλικού οξέως, η χρήση άλφα υδροξυοξέων δεν προκαλεί επιδερμική απώλεια νερού. Ιδιαίτερα αποτελεσματικό είναι και το peeling ανά 2 εβδομάδες με 30% γλυκολικό οξύ.

Αντιβιοτικά για την καταπολέμηση των βακτήριων που αποικίζουν τους σμηγματογόνους θυλάκους και αργότερα τις φλεγμονώδεις βλάβες της ακμής. Τα αντιβιοτικά μπορεί επίσης να μειώσουν τη φλεγμονή και αντιμετωπίζουν έμμεσα τις διαταραχές της κερατινοποίησης. Γίνεται διάκριση μεταξύ τοπικών, σε κρέμες, και συστηματικών σε χάπια αντιβιωτικών.

Το υπεροξείδιο του βενζολίου (BPO) : δρα ως ένα ισχυρό οξειδωτικό αντιβακτηριακό και φαγεσωρολυτικό. Υπάρχουν παρασκευάσματα σε αραίωση 2,5% έως 10% όπως μία γέλη, κρέμα ή εναιώρημα για πλύσιμο. Ένα υψηλότερο ποσοστό BPO δεν σημαίνει απαραίτητα καλύτερο αποτέλεσμα, και μπορεί να προκαλέσει έντονο ερεθισμό του δέρματος. Αλλεργικές αντιδράσεις συμβαίνουν σε 10% των περιπτώσεων και το φάρμακο θα πρέπει να διακόπτεται.

Ορμόνες (μόνο για γυναίκες) : περιλαμβάνει τη χορήγηση αντι-ανδρογόνων που επηρεάζουν την παραγωγή σμήγματος και τις διαταραχες της κερατινοποίησης. Χρησιμοποιείται το συνθετικό οιστρογόνο αιθινυλοιστραδιόλη, σε συνδυασμό με συνθετικό γεσταγόνο που έχει αντιανδρογόνο δράση (οξική κυπροτερόνη, δροσπιρενόνη). Τα παρασκευάσματα αυτά χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα για αντισύλληψη.

Λινολεϊκό οξύ : Μελέτη του 1998, έδειξε ότι εφαρμόζοντας τοπικά κρέμα λινελαϊκού οξέος για έναν μήνα μειώθηκε το μέγεθων μικροφαγεσώρων κατά σχεδόν 25%.

Ρετινοειδή : Για την ήπια έως μέτρια ακμή προσφέρεται η τοπική εφαρμογή των ρετινοειδών. Αυτά περιλαμβάνουν την τρετινοΐνη, ισοτρετινοΐνη, αδαπαλένιο και ταζαροτένη. Τα ρετινοειδή δρουν κυρίως κερατολυτικά. Ως παρενέργειες αναφέρονται φαγούρα, κάυσος και ερυθρότητα του δέρματος.

Η ισοτρετινοΐνη συστηματικά: Σε σοβαρές και ανθεκτικές περιπτώσεις ακμής μπορεί να χρησιμοποιηθεί συστηματικά η ρετινοειδής ισοτρετινοΐνη. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται μόνιμα η παραγωγή σμήγματος. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν μια σοβαρή απολέπιση του δέρματος, ξηροδερμία, τριχόπτωση, αιμορραγία από τη μύτη, κατάθλιψη, πόνος στις αρθρώσεις ακόμη και ηπατική βλάβη. Η εγκυμοσύνη πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για μερικούς μήνες μετά. Για την εξασφάλιση της αντισύλληψης χρησιμοποιείται το χάπι κατά τη διάρκεια συστηματικής θεραπείας με ισοτρετινοΐνη.

Φωτοθεραπεία : Η θεραπεία με το φως του ήλιου ή την υπεριώδη ακτινοβολία είναι αμφιλεγόμενη. Αν και η ακτινοβολία UV έχει αντιβακτηριακή δράση, από την άλλη πολλαπλασιάζει την υπερκεράτωση. Επιπλέον, μπορεί να υπάρχουν φωτοτοξικές επιδράσεις, ιδίως όταν εφαρμόζονται ταυτόγχρονα τοπικά φάρμακα, αντηλιακά και τα καλλυντικά.

Το σαλικυλικό οξύ : Το αρωματικό β-υδροξυ σαλικυλικό οξύ έχει κερατολυτική και αντιβακτηριακή δράση.Σε συγκεντρώσεις έως 2% το σαλικυλικό οξύ που περιέχεται σε καλλυντικά, επιτυγχάνει μόνο ένα επιφανειακό "ξεφλούδισμα". Μόνο σε συγκεντρώσεις άνω των 5% έχει φαγεσωρολυτικό αποτέλεσμα. Σε μεγάλες περιοχές και σε υψηλότερες δόσεις που απαιτούνται για τη θεραπεία των ουλών της ακμής, υπάρχει κίνδυνος βλάβης των νεφρών.

Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό. Ο παθογόνος μηχανισμός της ακμής και οι διεργασίες επούλωσης των πληγών μπορεί να αυξήσουν τις φυσιολογικές ανάγκες του ασθενούς. Εάν οι αναγκές αυτές δεν μπορούν να καλυφθούν πλήρως από τη διατροφή, χρειάζονται συμπληρώματα ψευδαργύρου κατά τη θεραπεία της ακμής. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφεύγεται η χρόνια υπερβολική δόση γιατί προκαλεί ανεπάρκεια χαλκού και ως αποτέλεσμα την εμφάνιση της υποχρωμικής αναιμίας. Στην τοπική θεραπεία της ακμής οι ενώσεις του ψευδαργύρου συνδυάζονται με την αντιβιοτική ερυθρομυκίνη και κλινδαμυκίνη. Το τοπικό αντισηπτικό, οξείδιο του ψευδαργύρου, είναι ένα συστατικό της αλοιφής ψευδαργύρου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του ή σε συνδυασμό με ένα αντιβιοτικό για τη θεραπεία των πληγών.

 

Ακμή και διατροφή

Η συσχέτιση μεταξύ της διατροφής και της συχνότητας εμφάνισης της ακμής δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Ορισμένες μεταβολικές ασθένειες που οφείλονται σε κακή διατροφή και μπορεί να προκαλέσουν ακμή ή τουλάχιστον να την επηρεάσουν αρνητικά. Αυτές περιλαμβάνουν περιπτώσεις PCOS που οφείλονται σε κακή διατροφή και λόγω υπερανδρογονισμού προκαλούν ακμή. Αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη χωρίς θεραπεία, προκαλούν τη βακτηριακή αποίκιση του δέρματος και με την επακόλουθη φλεγμονή επιδεινώνουν μια προυπάρχουσα ακμή.

 

Λάθη και προκαταλήψεις

"Η ακμή είναι ένα σημάδι της έλλειψης προσωπικής υγιεινής"
Η ακμή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως έλλειψη προσωπικής υγιεινής. Αντιθέτως, το συχνό πλύσιμο καταστρέφει τον μανδύα οξέους του δέρματος και η ακμή μπορεί να επιδεινωθεί. Ως εκ τούτου, οι πάσχοντες θα πρέπει να πλένονται 2 φορές καθημερινά με ουδέτερο καθαριστικό δέρματος (ph 5.5).

"Σεξουαλικές σκέψεις και πράξεις προκαλούν ακμή"
Η ακμή εμφανίζεται συχνά στην εφηβεία ταυτόγχρονα με την αφύπνιση της σεξουαλικότητας, και παρεξηγείται ως αποτέλεσμα των σεξουαλικών σκέψεων και δράσεων.

"Τα σπυράκια πρέπει να τα σπάμε."
Αυτό θα πρέπει να γίνεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και από εκπαιδευμένο προσωπικό. Μπορεί να προκαλέσει  διεύρυνση των πληγών, απόστημα, λοιμώξεις,  και πρόσθετες ουλές.

"Η ακμή προκαλείται από τρόφιμα που δεν ανέχεται το σώμα."
 Η ακμή δεν είναι σύμπτωμα μιας αλλεργίας, ούτε σύμπτωμα τροφικής δυσανεξίας.

"Η ακμή είναι κληρονομική."
 Η κοινή ακμή είναι μια πολυπαραγοντική νόσος με γενετική προδιάθεση. Υπάρχουν κληρονομικοί παράγοντες που προδιαθέτουν για την ασθένεια, όπως σμηγματόρροια και η φύση των σμηγματογόνων αδένων. Η ίδια η ακμή δεν είναι κληρονομική.